Mescid-i Nebevi, Medine şehrinin kalbinde yer alan, Hz. Muhammed (s.a.v.) tarafından hicretin ilk yılında inşa edilen ve İslam dünyasının Mescid-i Haram'dan sonra en kutsal ikinci mescididir. Bu mübarek mekan, sadece bir ibadet yeri değil, aynı zamanda İslam medeniyetinin temellerinin atıldığı, ilk İslam toplumunun şekillendiği tarihî bir merkez olma özelliğini taşır. Bu kapsamlı yazıda, Mescid-i Nebevi'nin tarihi, mimarisi, önemli bölümleri ve ziyaretçiler için pratik bilgileri detaylıca inceleyeceğiz.
Mescid-i Nebevi'nin Tarihi Kuruluşu
Hz. Muhammed (s.a.v.) Mekke'den Medine'ye hicret ettikten sonra, ilk iş olarak bu mescidin inşasına başlamıştır. Miladi 622 yılında, hicretin ilk aylarında tamamlanan mescidin ilk yapımı oldukça mütevazıydı:
- Sütunlar: Hurma ağacı gövdelerinden yapılmış
- Çatı: Hurma yaprakları ve çamur karışımından oluşan basit bir örtü
- Zemin: Çakıl taşları ve kum ile kaplanmış toprak zemin
- Boyut: Yaklaşık 35 x 30 metre, oldukça küçük bir alan
- Yön: İlk başta kıble Kudüs'e doğruyken, sonra Kabe'ye çevrilmiştir
Hz. Peygamber (s.a.v.) ve sahabeler bizzat bu inşaatta çalışmış, taş ve kerpiç taşımışlardır. Bu mescit, sadece namaz kılmak için değil, aynı zamanda toplumsal meselelerin görüşüldüğü, eğitim yapılan, elçilerin kabul edildiği çok fonksiyonlu bir merkez olarak hizmet vermiştir.
Tarih Boyunca Genişlemeler
Mescid-i Nebevi, İslam tarihinde birçok kez genişletilmiş ve yenilenmiştir:
1. Hz. Ömer Dönemi (638 M.S.)
İkinci halife Hz. Ömer (r.a.) döneminde ilk ciddi genişletme yapılmış, mescidin alanı iki katına çıkarılmıştır. Hurma ağacı sütunlar korunarak, çevre alanlara eklemeler yapılmıştır.
2. Hz. Osman Dönemi (649 M.S.)
Üçüncü halife Hz. Osman (r.a.), mescidin kapsamlı bir şekilde yenilenmesini sağlamıştır. İlk kez taş sütunlar kullanılmış ve daha kalıcı bir yapı ortaya çıkmıştır.
3. Emevi Halifesi Velid bin Abdülmelik Dönemi (707-709 M.S.)
En kapsamlı genişletmelerden biri bu dönemde gerçekleşmiştir. Hz. Aişe'nin (r.anha) evinin bulunduğu yer de mescide dahil edilmiş, böylece Hz. Peygamber'in (s.a.v.) kabri mescidin içinde kalmıştır. Bu dönemde ilk minare de eklenmiştir.
4. Modern Dönem Genişletmeleri
20. ve 21. yüzyılda Suudi Arabistan yönetimi tarafından devasa genişletmeler yapılmıştır:
- 1950'ler: Kral Abdülaziz genişlemesi
- 1980'ler: Kral Fahd genişlemesi
- 2000'ler: Kral Abdullah genişlemesi
- Günümüz: 1 milyondan fazla cemaati ağırlayabilen modern bir yapı kompleksi
Mescid-i Nebevi'nin Önemli Bölümleri
Ravza-i Mutahhara (Mukaddes Bahçe)
Hz. Peygamber'in (s.a.v.) minberi ile kabri arasında kalan alan "Ravza" olarak adlandırılır. Hadis-i şerifte, "Evim ile minberim arası, cennet bahçelerinden bir bahçedir" buyurulmuştur.
Özellikleri:
- Yeşil halılarla kaplı, diğer alanlardan farklı renkte
- Burada kılınan namazın ve yapılan duaların özel değeri vardır
- Genellikle çok kalabalık olur, sabah erken saatlerde daha rahat ziyaret edilebilir
- Kadınlar için ayrı ziyaret saatleri vardır
Hz. Peygamber'in (s.a.v.) Kabr-i Şerifi
Mescid-i Nebevi'nin güneydoğu köşesinde, Hz. Aişe'nin (r.anha) evinin bulunduğu yerde yer alır. Üzeri yeşil renkli ikonik kubbe ile kaplanmıştır.
Kabirlerde Yatanlar:
- Hz. Muhammed (s.a.v.) - Peygamberimiz
- Hz. Ebu Bekir (r.a.) - İlk halife ve en yakın arkadaşı
- Hz. Ömer (r.a.) - İkinci halife
Ziyaret Adabı:
- Saygılı ve huşu içinde yaklaşın
- Selam verin: "Esselamü aleyke ya Rasulallah"
- Kalabalığa rağmen sabırlı olun, itişmeyin
- Fotoğraf çekmek yasaktır
- Kabirden dua istemek şirk olup, ancak kabre yakın olmak bereketiyle Allah'a dua edilir
Yeşil Kubbe (Kubbe-i Hadra)
Mescid-i Nebevi'nin en tanınmış sembolü olan yeşil kubbe, Hz. Peygamber'in kabrinin üzerinde yer alır. İlk yapıldığında beyaz renkli iken, zamanla farklı renklere boyanmış, son olarak yeşil renk kalıcı hale gelmiştir.
Mihrap ve Minber
Mescidin ana mihrabı, Hz. Peygamber'in (s.a.v.) namaz kıldırdığı yerin yakınında bulunur. Orijinal ahşap minber, müzede muhafaza edilmekte olup, günümüzde kullanılan minber modern bir replika olup aynı yerdedir.
Riyazü'l-Cenne (Cennet Bahçesi)
Ravza ile aynı anlama gelen bu bölüm, altın renkli veya farklı desenli halılarla işaretlenmiş, hadisin işaret ettiği mübarek alandır. Burası:
- Namazın özellikle faziletli olduğu yerdir
- Dua ve ibadet için mümkünse burada bulunmak tavsiye edilir
- Tefekkür ve murakabe için mükemmel bir ortamdır
Mimari Özellikleri
Günümüz Mescid-i Nebevi'si, geleneksel İslam mimarisi ile modern mühendislik harikasının birleşimidir:
- Alan: 400.000 metrekareden fazla
- Kapasite: Normal zamanlarda 600.000, hac döneminde 1 milyondan fazla cemaat
- Minareler: 10 adet minare, her biri yaklaşık 104 metre yüksekliğinde
- Kubbeler: 27 adet açılıp kapanabilen otomatik kubbe (gündüz açılır, gece kapalı tutulur)
- Şemsiyeler: Avluda güneşten korunmak için 250'den fazla otomatik şemsiye
- Klima Sistemi: Dünyanın en büyük klima sistemlerinden biri
- Mermer: Kaliteli beyaz mermerlerle kaplanmış taban ve duvarlar
- Aydınlatma: Modern LED sistemleri ile muhteşem aydınlatma
Ziyaretçiler İçin Pratik Bilgiler
Giriş ve Ziyaret Saatleri
- Mescid 24 saat açıktır
- Ravza ziyareti için özel saatler vardır (sabah ve gece arası dönemler)
- Kadınlar için ayrı ziyaret saatleri belirlenmiştir
- Cuma günleri ve namaz vakitlerinde çok kalabalık olur
Kıyafet Kuralları
- Kadınlar: Başörtülü, uzun kollu, topukları kapalı kıyafet
- Erkekler: Şort yasak, diz üstü kapalı pantolon, omuz açık tişört yasak
- Herkes için: Temiz, düzgün ve saygılı görünüm
Güvenlik ve Eşya Kontrolü
- Girişte güvenlik kontrolü yapılır
- Büyük çantalar ve bavullar yasaktır
- Fotoğraf makinesi alabilirsiniz ancak belli alanlarda çekim yasaktır
- Yiyecek-içecek içeri alınabilir
En İyi Ziyaret Zamanları
- Fecir sonrası: En sakin ve huzurlu dönem, Ravza da daha rahat ziyaret edilebilir
- Kuşluk vakti: Sabah namazından sonra güneş yükselene kadar
- İkindi-Akşam arası: Gündüz kalabalığı azalmaya başlar
- Gece geç saatler: Yatsı sonrası sakin olur
Manevi Faziletler ve Hadisler
Mescid-i Nebevi hakkında birçok hadis-i şerif nakledilmiştir:
"Benim bu mescidimde kılınan bir namaz, başka mescitlerde kılınan bin namazdan daha faziletlidir. Ancak Mescid-i Haram müstesnadır." (Buhari, Muslim)
"Kim bu mescidime gelir ve ondan başka hiçbir şeyi kastetmezse, bir şey öğrenmek veya öğretmek için gelirse, mücahid derecesindedir." (İbn Mace)
Yapılması Tavsiye Edilen İbadetler
- Tahiyyetü'l-Mescid: Mescide girerken iki rekat selam namazı
- Nafile Namazlar: Mümkün olduğunca çok nafile namaz kılmak
- Kur'an Tilâveti: Kur'an-ı Kerim okumak
- Zikir ve Dua: Bol bol zikir çekmek ve dua etmek
- Tefekkür: Hz. Peygamber'in hayatını düşünmek ve öğüt almak
- Selam Vermek: Hz. Peygamber'e, Hz. Ebu Bekir'e ve Hz. Ömer'e saygıyla selam vermek
Dikkat Edilmesi Gerekenler
- Kabir başında uzun süre kalmayın, arkadaki diğer ziyaretçilere de fırsat tanıyın
- Sesli dua yapmayın, başkalarını rahatsız etmeyin
- Kabir başında kabre yönelik dua değil, kıbleye yönelik Allah'a dua edin
- Fotoğraf çekmek yasak olan yerlerde çekmeyin
- İtişmeyin, sabırlı olun
- Eşyalarınıza dikkat edin, değerli eşyaları üzerinizde taşımayın
- Mescitte uyumak serbesttir ancak rahatsız edici şekilde yatmayın
Sonuç
Mescid-i Nebevi, sadece taş ve mermerin oluşturduğu bir bina değil, İslam'ın ruhunun ve Hz. Muhammed'in (s.a.v.) mübarek mirasının yaşatıldığı kutsal bir mekandır. Buraya yapacağınız her ziyaret, bir ömür boyu hatırlayacağınız manevi bir deneyim olacaktır. Hz. Peygamber'in nefes aldığı, namaz kıldırdığı, ashabıyla sohbet ettiği bu mübarek topraklarda bulunmak, her Müslümanın hayalini süsleyen bir nimettir.
Bu rehberi kullanarak ziyaretinizi en iyi şekilde planlayabilir, Mescid-i Nebevi'nin sunduğu manevi zenginlikten azami ölçüde istifade edebilirsiniz. Unutmayın ki, önemli olan sadece mekanı görmek değil, orada yaşananları anlamak, Hz. Peygamber'in izinden yürümek ve kalbinizi O'nun sevgisiyle doldurmaktır.
